2016 – Przestrzenie autonomii – sztuka, filozofia, kultura

Ogólnopolska Konferencja Naukowa

Przestrzenie autonomii – sztuka, filozofia, kultura

W dniach 2-5 czerwca 2016 roku, w Zakopanem odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa Przestrzenie autonomii – sztuka, filozofia, kultura, zorganizowana przez Zakład Estetyki, Wydziału Filozofii i Socjologii, Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie. Tegoroczna edycja była czwartym z kolei zakopiańskim spotkaniem naukowym – organizowanym przez Zakład prof. Teresy Pękali – poświęconym problemom estetyki, filozofii i sztuki (poprzednie konferencje z cyklu: Powrót Witkacego – 2009, Witkacy w kontekstach – 2014, Teatr, teatralizacja, performatywność – 2015). Wydarzeniem towarzyszącym konferencji była promocja książki pod redakcją prof. Teresy Pękali Teatr, teatralizacja, performatyność (Wydawnictwo UMCS, 2016), która odbyła się w Teatrze im. St. I. Witkiewicza.

Celem konferencji była odpowiedź na pytanie o to, co współcześnie zostało z historycznego pojęcia autonomii sztuki. Tematy wygłoszonych referatów i żywe dyskusje dotyczyły zarówno teoretycznych jak i praktycznych zagadnień związanych z pojęciem autonomii sztuki.

W wydarzeniu wzięli udział naukowcy i artyści z siedemnastu ośrodków akademickich oraz przedstawiciele instytucji kultury, podczas czterodniowych obrad przedstawiono łącznie trzydzieści cztery referaty i prezentacje. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej reprezentowali: prof. Teresa Pękala – kierownik naukowy konferencji, dr hab. Cezary Mordka, dr hab. Andrzej Ostrowski, dr Rafał Czekaj – sekretarz konferencji, dr Marcin Krawczyk oraz doktoranci; mgr Liliana Kozak i mgr Krzysztof Trojnar.

Konferencję otworzyła prof. Teresa Pękala referatem Autonomia po autonomii, będącym wprowadzeniem oraz nakreśleniem tematyki rozpoczynających się obrad. W pierwszym panelu prof. Grzegorz Sztabiński (UŁ) zaprezentował niezwykle interesujący referat będący odpowiedzią na pytanie Czemu służy autonomia stuki?, prof. Tadeusz Szkołut (PWSZ Zamość) w swym wystąpieniu poddał analizie autonomię sztuki w czasach heteronomii, kończącym głosem pierwszego panelu był referat dr Anny Kawalec (KUL) w którym przedstawiła antropologiczne podstawy funkcjonowania sztuki.

Drugą sesję rozpoczął dr Michał Gusin (DSW) referatem na temat autonomii sztuki w kontekście, literatury, filozofii i psychoanalizy, dr Rafał Czekaj (UMCS) podjął temat autonomii sztuki obecny w myśli Theodora Adorno, ostatnim prelegentem tej sesji był dr hab. Cezary Mordka (UMCS) z referatem Czy po religii, nauce i filozofii tylko sztuka ma znaczenie? zawierającym krytyczne uwagi dotyczące filozofii Richarda Rorty’ego.

Drugi dzień konferencji rozpoczęła dr Beata Garlej (UKSW) referatem „Pewien idealny wypadek” i jego niezmienność, mgr inż. Danuta Żak (UO) w swym wystąpieniu podjęła temat dotyczący sposobu istnienia obrazu abstrakcyjnego, dr Ewa Szkudlarek (UAM) zaprezentowała ujęcie problemu autonomii w odniesieniu do obrazu teatralnego natomiast mgr Krzysztof Trojnar (UMCS) zaprezentował  historyczny przebieg procesu uzyskiwania przez fotografię autonomii. Ostatnim wystąpieniem porannego panelu był referat dr. Marcina Krawczyka (UMCS), w którym podjął on temat finansalizacji sztuki i wynikających z tego problemów związanych z autonomią sztuki, temat ten całkowicie zdominował dyskusję.

W czwartym panelu prelegenci podjęli temat autonomii sztuki w kontekście architektury, dizajnu oraz globalnej estetyzacji. Dr Kazimierz Łyszcz (UTH Radom) w swym wystąpieniu omówił obszary autonomii obecne w Bauhausie, dr Zbigniew Moździerz (Muzeum Tatrzańskie) przedstawił problem autonomii architektury w przestrzeni kulturowej, z perspektywy historycznej twórców działających w Zakopanem, mgr Piotr Szczepański (ASP w Warszawie) podjął temat miasta jako przestrzeni dla sztuki, przedstawiając praktyczne warunki i możliwości działań artystycznych w przestrzeni miejskiej, dr Alicja Głutkowska-Polniak (UŚ) zajęła się problem przestrzeni autonomii w dizajnie, ostatnim wystąpieniem tej sesji był referat dr hab. Ireny Górskiej (UAM), w którym omówiła problem autonomii piękna w świecie globalnej estetyzacji.

Popołudniowy panel zdominowały referaty poświęcone tematyce autonomii w odniesieniu do sztuk muzycznych. Sesję rozpoczęła dr Magdalena Fizgał (UŚ) wystąpieniem dotyczącym autonomizacji przestrzeni dźwiękowej w teatrze współczesnym, dr hab. Anna Chęćka (UG) poddała analizie i krytyce muzykologiczny rozum, dr Małgorzata Kądziela (UŚ) zajęła się zwrotem percepcyjnym w muzyce, panel zakończył referat mgr Katarzyny Bogdanowicz (UG), w którym podjęła zagadnienie doświadczenia muzyki instrumentalnej.

Trzeci dzień konferencji otworzyła swym referatem dr Paulina Sztabińska (UŁ), w którym omówiła zagadnienie autonomii w performatynwej koncepcji sztuki, dr hab. Joanna Ostrowska (UAM) podjęła temat związany z autonomią sztuki teatru w kontekście praktyk cenzorskich, dr Monika Błaszczak (UAM) przedstawiła performatywne praktyki teatrów alternatywnych na przykładzie Teatru Usta Usta Republika, mgr Ada Pawlak (UŁ) zaprezentowała referat Transgresje i przestrzenie autonomii Kultury Zrzuty, poranną sesję zakończyło wystąpienie mgr Liliany Kozak (UMCS) dotyczące tożsamości opowieści. W kolejnym panelu mgr Paula Milczarczyk (UG) podjęła temat praktyki artystycznej w posthumnizmie natomiast mgr Adam Andrzejewski (UW), przedstawił interesujące ujęcie autonomii w sztuki w odniesieniu do praktyki artystyczno-kulinarnej „nowej gastronomii”.

Druga połowa dnia obrad została przeznaczona na artystyczną część konferencji. Profesor Włodzimierz Szymański (ASP w Warszawie) specjalnie na potrzeby konferencji wykonał performance multimedialny i prezentację projektu „OR” (po hebrajsku „światło”). Trzeci dzień konferencji zakończył się spektaklem Caligula Alberta Camusa w wykonaniu zespołu Teatru Witkacego, w reżyserii Andrzeja Dziuka. Po spektaklu odbyła się uroczysta promocji książki Teatr, teatralizacja, performatywność oraz dyskusja z udziałem uczestników konferencji i aktorów teatru – moderowana przez prof. Teresę Pękalę i dyrektora teatru Andrzeja Dziuka.

Ostatni dzień konferencji rozpoczęła prof. Iwona Lorenc (UW) referatem Czy wciąż jesteśmy kantowscy? Refleksje o współczesnej wersji estetycznego autonomizmu, prof. Włodzimierz Lorenc (UW) podjął temat autonomii ludzkiego istnienia w odniesieniu do autonomii filozofii, dr hab. Andrzej Ostrowski (UMCS) zaprezentował temat Autonomia myślenia, czy myślenie autonomiczne? Dwa modele samostanowienia rozumu – Bierdiajew i Szestow, dr Kazimierz Piotrowski (ASP w Łodzi) wygłosił referat Autonomia (w) Quarternarium. Publiczne użycie rozumu, w ostatnim tego dnia wystąpieniu lic. Wojciech Sak (UMK), poddał analizie pojęcie autonomii z punktu widzenia kognitywistyki.

Na zakończenie obrad Pani Profesor Teresa Pękala dokonała podsumowania konferencji oraz podziękowała uczestnikom za udział w naukowym spotkaniu, zapowiadając wydanie publikacji pokonferencyjnej. Duże zainteresowanie przejawiające się w liczbie wygłoszonych referatów świadczy o ważności i aktualności tematu. Dzięki interdyscyplinarnemu charakterowi konferencji udało się połączyć teorię i praktykę – zarówno poprzez prezentowane wystąpienia jak i w kontekście artystycznych wydarzeń towarzyszących.

Tekst opublikowany w Wiadomościach Uniwersyteckich UMCS (nr 7/226 wrzesień 2016)

Galeria zdjęć